Myśląc o prawie pracy zazwyczaj ma się na myśli Kodeks Pracy, co nie jest błędnym rozumowaniem, ale tak naprawdę prawo pracy to o wiele więcej.
Poczynając od definicji opartej o tą zamieszczoną w z encyklopedii PWN, prawo pracy to taka dziedzina prawa, która reguluje przede wszystkim prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, tak zwane stosunki pracy. Z punktu prawnego prawo pracy to taka gałąź prawa polskiego, która obejmuje wszelkie przepisy dotyczące stosunku pracy między pracownikiem, a pracodawcą, jak również regulacje dotyczące tego stosunku. W tym też prawa i obowiązki pracowników jak i samych pracodawców. Często pod pojęciem prawo pracy ma się na myśli wszystkie przepisy związane z zatrudnieniem.
Inne źródła prawa pracy.
Prawnik podkreśla, że to o czym należy pamiętać to fakt, że prawo pracy to nie tylko wcześniej przywołany Kodeks Pracy, ale również szereg innych aktów prawnych. Wobec czego przepisów dotyczących prawa pracy można szukać w:
- Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej,
- Prawie Unii Europejskiej,
- Ratyfikowanych umowach międzynarodowych,
- Kodeks Pracy,
- inne ustawy i uchwały czy rozporządzenia,
- zakładowe układy zbiorowe czy porozumienia zbiorowe,
- regulaminy pracy.
Powyższy zbiór aktów prawnych podlega zasadzie hierarchizacji, co oznacza, że żaden niższy akt prawny nie może stać w niezgodzie do aktu wyższego. Natomiast może on, akt niższy zawierać bardziej doprecyzowane przepisy niż ten wyższy, co pozwala na wyeliminowanie nieścisłości.
To, co ważne do zapamiętania związane z prawem pracy to, że instytucją czy też organem nadzorującym i kontrolującym przestrzeganie przepisów prawa pracy jest Państwowa Inspekcja Pracy. Natomiast wszelkie spory pomiędzy pracownikiem, a pracodawcą rozstrzygają sądy powszechne.
Najważniejsze pojęcia z zakresu prawa pracy.
Aby dobrze poruszać się i zrozumieć zagadnienia związane z prawem pracy warto zapoznać się, chociaż z podstawowymi pojęciami. Poniższej te najważniejsze pojęcia potrzebne do zrozumienia co to jest prawo pracy:
- Pracownik- to osoba zatrudniona w oparciu o zawartą umowę o pracę, powołanie, wyboru, mianowanie lub spółdzielczą umowę o pracę. Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 rok życia lub osoba nie pełnoletnia tj. taka, która ukończyła 15 rok życia i otrzymała zgodę od swojego rodzica bądź opiekuna prawnego.
- Pracodawca- jest to jednostka organizacyjna, która może być zarówno osobą fizyczną jak i podmiot posiadający osobowość prawną np. spółka, jeżeli tylko zatrudnia ona pracowników. Chodzi tu o wszystkie osoby czy firmy, które zatrudniają pracowników, niezależnie od posiadanej formy prawnej.
- Stosunek pracy- przez stwierdzenie nawiązania stosunku pracy należy rozumieć, że pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy na rzecz pracodawcy (określonej w zawartej umowie), pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Natomiast sam pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
- Umowa o pracę- to forma zatrudnienia pracownika w ramach nawiązanego stosunku pracy. Jest to swego rodzaju porozumienie zawarte pomiędzy pracownikiem, a pracodawcą, w którym pracownik świadczy pracę na rzecz swojego pracodawcy, a w zamian pracodawca wypłaca pracownikowi wynagrodzenie.
- Wynagrodzenie /płaca- to suma pieniędzy, jaką ustalają w umowie pracownik i pracodawca, która będzie wypłacana pracownikowi przez pracodawcę za jego pracę. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy wypłata wynagrodzenia dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym terminie.
- Zwolnienie/ wypowiedzenie umowy o pracę- pojęcie te wiążę się z wygaśnięciem stosunku pracy w skutek wypracowanego porozumienia pomiędzy pracownikiem, a pracodawcą lub na skutek zerwania umowy o pracę przez pracownika lub pracodawcę. Co istotne następuje to przed uzgodnionym w umowie czasem jej wygaśnięcia.
- Świadectwo pracy- jest to dokument, który otrzymuje każdy pracownik po rozwiązaniu lub wygaśnięciu stosunku pracy.
Co jeszcze reguluje prawo pracy?
Poza regulacją wzajemnych stosunków pomiędzy pracownikiem, a pracodawcą prawo pracy reguluje też inne kwestie. Każdy pracodawca ma w obowiązku traktować równo wszystkich zatrudnionych przez siebie pracowników, jak również jest zobowiązany do poszanowania dóbr osobistych pracowników.
Szeroko rozumiane prawo pracy na za zadanie działać przeciw dyskryminacji bez względu na to jaka może być jej przyczyna np. rasa, płeć, wiek czy też wyznanie religijne. Dyskryminacja może wiązać się również z wysokością wynagrodzenia za pracę właśnie w związku z np. tym jakiej płci jest pracownik, dlatego też polskie prawo posiada przepisy chroniące w tej kwestii pracownika.
Kolejną rzeczą, którą reguluje prawo pracy to możliwość zrzeszania się pracowników np. w związki zawodowe. Zgodnie z zapisami Konstytucji tj. art. 59 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, który to zapewnia wolność do dołączania do związków. Sam związek zawodowy to organizacja społeczna zrzeszająca pracowników mająca na celu reprezentowanie ich praw i interesów zarówno w sprawach zbiorowych jak i indywidualnych.
Jak rozwiązywać spory związane z pracą?
Na sam koniec warto wspomnieć jak można dochodzić swoich praw w sporach z zakresu prawa pracy. Pierwszym organem jest Państwowa Inspekcja Pracy. To organ nadzorujący i kontrolujący przestrzeganie prawa pracy, a w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracodawców jak i samych pracowników.
Natomiast jeśli dojdzie do sporu pomiędzy pracownikiem, a pracodawcą to takie spory w Polsce rozstrzygają przeważnie sądy rejonowe z wydziałami prawa pracy (jako sądy w pierwszej instancji) mające swoje siedziby w prawie każdym większym mieście. Natomiast jeśli pójdziemy do drugiej instancji w swoim sporze tj. do sądu okręgowego to sprawę będzie rozpatrywał sąd okręgowy, w którym utworzono wydziały ubezpieczeń społecznych.