Zgodnie z artykułem 922 Kodeksu cywilnego spadkiem określamy wszystkie obowiązki oraz prawa, które z chwilą śmierci spadkodawcy przechodzą na spadkobierców, czyli jego prawnych następców. Do spadku wliczają się zarówno posiadane przez spadkodawcę rzeczy, a także jego zwierzęta czy też ekspektatywy nabycia praw. Co więcej, jak zaznacza artykuł 924 kodeksu cywilnego, spadek jest otwierany w momencie śmierci spadkodawcy.

Według kodeksu cywilnego w Polsce obowiązują dwa rodzaje dziedziczenia:

• dziedziczenie ustawowe;
• dziedziczenie testamentowe.

Dziedziczenie ustawowe

Ten rodzaj dziedziczenia stosowany jest w sytuacji, kiedy spadkodawca nie zostawił po sobie żadnego testamentu, a także wtedy gdy:

• testament spisany przez spadkodawcę okazał się nieważny;
• spadkobiercy odrzucili spadek przyznany im poprzez testament;
• testament, który został spisany zawiera informacje dotyczące jedynie części majątku.

W przypadku dziedziczenia ustawowego, Prawo spadkowe w jasny sposób wskazuje kto jest spadkobiercą po zmarłej osobie i jaki udział majątku mu przysługuje.

Oczywiście pierwszeństwo dziedziczenia mają dzieci oraz małżonek spadkodawcy, między których majątek dzielony jest po równo. W sytuacji kiedy dzieci spadkodawcy nie żyją, to część ich spadku przypada na ich dzieci, czyli wnuki spadkodawcy.

Jeśli spadkodawca nie miał dzieci, to majątek dzielony jest pomiędzy jego małżonka oraz rodziców. Podobnie jak wyżej, jeśli rodzice spadkodawcy nie żyją, to ich część majątku przypada rodzeństwu spadkodawcy.

W sytuacji, w której spadkodawca nie miał dzieci, nie żyją jego rodzice i rodzeństwo oraz brak jest dzieci rodzeństwa, to majątek w całości przypada małżonkowi spadkodawcy. Jeśli

natomiast  zmarły  nie  miał  także  majątku,  to  kolejnymi  osobami  uprawnionymi do dziedziczenia są dziadkowie spadkodawcy.

Zdarzają się jednak i takie sytuacji, kiedy to spadkodawca nie miał żadnych bliskich krewnych, ani też nie pozostawił po sobie żadnego testamentu. Wtedy też majątek zmarłego przekazywany jest do gminy, w której zamieszkiwał ostatnio. Jeśli natomiast nie uda się ustalić ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub też mieszkał on za granicą, to jego majątek w całości trafia do Skarbu Państwa.

Dziedziczenie testamentowe

W naszym kraju wszystkie kwestie związane z przygotowaniem testamentu reguluje kodeks cywilny. Sam testament jest natomiast rozporządzeniem majątkiem spadkodawcy, do którego ma dojść w chwili jego śmierci. Co ważne, jeden testament może przynależeć tylko do jednego spadkodawcy. Małżonkowie nie mogą zatem sporządzić wspólnego testamentu.

Kodeks cywilny stanowi także, że spadkodawca w każdej chwili może zadecydować o całkowitym odwołaniu testamentu, a także może wprowadzić zmiany w poszczególnych jego zapisach. Zmiany takie lub całkowite odwołanie możliwe jest tylko wtedy, jeśli spadkodawca ma całkowitą zdolność do czynności prawnych. Warto tutaj zatem zaznaczyć, że zmian w testamencie nie może wprowadzić przedstawiciel spadkodawcy.

Na mocy sporządzonego testamentu, majątek spadkodawcy może dziedziczyć zarówno osoba fizyczna, jak i prawna. Dziedziczenie musi jednak w całości odbywać się zgodnie z tym, jak zapisał spadkodawca.

Jakie wyróżniamy rodzaje testamentów?

W Polsce wyróżnia się dwie kategorie testamentów, które każdy z nas może sporządzić. Mowa tutaj o testamencie zwykłym i testamencie szczególnym.

Wśród testamentów zwykłych znajdują się:

• testamenty notarialne;
• testamenty allograficzne;
• testamenty własnoręczne.

Testament notarialny jest sporządzany przez notariusza, którego zadaniem jest udokumentowanie ostatniej woli spadkodawcy. W przypadku testamentu alograficznego, jego sporządzenie jest możliwe przy obecności dwóch świadków, którzy osiągnęli pełnoletniość oraz urzędnika. Testament własnoręczny jest natomiast wykonywany osobiście przez spadkodawcę.

Wśród testamentów szczególnych wyróżniamy natomiast:

• testamenty podróżne;
• testamenty ustne;
• testamenty wojskowe.

Testamenty szczególne sporządzane są przede wszystkim wtedy, kiedy występuje nagłe zagrożenie życia i nie jest możliwe przygotowanie testamentu zwykłego. Testament podróżny można złożyć podczas przebywania na statku powietrznym lub morskim. Jest on jednak ważny tylko wtedy, kiedy przy jego złożeniu obecni byli przynajmniej dwaj pełnoletni świadkowie, a także dowódca lub zastępca dowódcy statku.

Testament ustny jest ważny tylko w przypadku, kiedy podczas jego wypowiadania obecnych było trzech pełnoletnich świadków, a sam testament został potwierdzony pisemnie lub ustnie.

Testament wojskowy sporządzany jest natomiast tylko przez osoby, które są członkami Sił Zbrojnych. Przede wszystkim obejmuje on żołnierzy, którzy czynnie służą ojczyźnie.