Długi są zmartwieniem zarówno dla zwykłych osób jak i przedsiębiorców, a nawet dużych firm. Nie tylko dla osób czy podmiotów, które mają długi jest to zazwyczaj duży stres, ale w większości przypadków jest to większy problem dla wierzycieli, (czyli osób lub firmy czy instytucji, której należy się zapłata za towary, usługi czy udzielone kredyty). W niniejszym artykule zostaną przedstawione kwestie warte uwagi właśnie dla przedsiębiorców.

Czym jest dług? 

W najprostszy sposób pojęcie długu można wytłumaczyć, jako zobowiązanie finansowe wobec wierzyciela powstałe w sytuacji, kiedy jedna z osób biorąca udział w transakcji nie ureguluje należności w wyznaczonym terminie. Zdarza się, że w języku potocznym stosuje się zamiennie, jako zobowiązanie w sytuacji, kiedy dotyczy to dłużnika i jako wierzytelność, kiedy dotyczy to wierzyciela.

Zaś w ujęciu prawno-finansowym czy gospodarczym nie ma jednej ściśle określonej definicji tego pojęcia. W oparciu o orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie w wyroku z dnia 21 września 2016 roku w sprawie o sygnaturze I ACa 1341/15 pojęcie długu zostało określone, jako „ogólną powinność spełnienia świadczenia obciążającego dłużnika na podstawie jednego stosunku zobowiązaniowego, obejmującą całość jego obowiązków wynikających z tego stosunku”. Natomiast w ujęciu ściśle prawnym wynikającym z przepisów prawa tj. z Kodeksu Cywilnego art. 353 dług można określić, jako zobowiązanie, a więc „polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić”.

Zatem do wyjaśnienia pozostaje jeszcze pojęcie wymagalności długu. W tej kwestii również znajdziemy stanowisko sądowe tj. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 października 2016 (sygn. I CSK 661/15) określił, że „przez wymagalność należy rozumieć stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności (pierwszą chwilę, z której upływem wierzyciel może domagać się od dłużnika spełnienia świadczenia) albo też, iż jest to ostatni dzień, w którym dłużnik może spełnić świadczenie w sposób zgodny z treścią zobowiązania”.

Podsumowując dług to inaczej zobowiązanie wobec wierzyciela, który to na mocy obowiązującego prawa może żądać spłacenia.

Czym jest przedawnienie długu?

W dużym uproszczeniu jest to zakończenie się okresu, w którym wierzyciel może domagać się spłaty zobowiązania u swoich dłużników. Natomiast w języku prawnym w odniesieniu do pojęcia przedawnienia długu znajdziemy określenie przedawnienia roszczeń majątkowych, które znajduje się w przepisach Kodeksu Cywilnego (Księga I, Tytuł VI. Przedawnienie roszczeń, art. 117-125). Roszczenia to nic innego jak prawo do domagania się czy też żądania od dłużnika podjęcia określonego działania, a w przypadku roszczeń majątkowych będą to działania zmierzające do uregulowania długu. Przykładem może być wysłanie wezwania do zapłaty, w którym wzywamy kontrahenta(dłużnika) do zapłacenia za fakturę, która jest dowodem na dostarczenie towaru czy wykonane usługi.

Zatem zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego (art. 117) długi, tj. roszczenia majątkowe mogą ulec przedawnieniu i po upływie terminów przedawnienia nie można żądać uregulowanie długu. Oczywiście zostały przewidziane wyjątki.

Termin przedawnienia długu.

Termin przedawnienia długu zaczyna biec od daty, która została wskazana, jako termin zapłaty (np., jeśli termin zapłaty faktury został wskazany na 1 lipca to roszczenie stanie się wymagalne 2 lipca).  Trochę inaczej jest w przypadku długów podatkowych, tj. data przedawnienia wyznacza się na datę końca roku kalendarzowego, w którym podatki miały zostać zapłacone.

W związku ze zmianami Kodeksu Cywilnego (KC) z 2018 roku zmieniły się terminy przedawnienie roszczeń (art. 118 KC) i wyglądają one następująco:

1. podstawowy termin przedawnienia to 6 lat,

2.  dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej to 3 lata,

3. inne terminy wynikające z innych ustaw, które to zależne są od tego, co jest przedmiotem przedawnienia. Oznacza, że termin przedawnienia długu będzie inny np. dla roszczenia z tytułu mandatu (1 rok) czy zobowiązań podatkowych (podatek dochodowy – 5lat).

Jeśli chodzi o upewnienie się, co do terminów przedawnienia roszczeń warto skontaktować się z prawnikiem, aby upewnić się i nie przegapić momentu, gdzie jeszcze, jako wierzyciel przysługuje termin na dochodzenie swoich praw.

Ważne – jak wynika z przepisów Kodeksu Cywilnego koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba, że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Przykład.

Termin przedawnienia roszczenia wynosi 3 lata. Roszczenie (dług) stało się wymagalne w dniu 10 kwietnia 2020 roku, a więc termin przedawnienia tego długu przypadnie na 31 grudnia 2023 roku. Co za tym idzie dłużnik od 1 stycznia 2024 roku będzie mógł mówić o przedawnieniu długu (roszczenia).

Należy zwrócić uwagę, że istnieją sytuacje, w których to nie dochodzi do przedawnienia długu bez względu na to ile czasu minie , a w których to wierzyciel nie domagał się spłaty zobowiązania. Choć jest to bardzo rzadkie zjawisko.

Są to sytuacje, w których przedmiotem są inne roszczenia niż majątkowe. Dotyczy to najczęściej alimentów – te roszczenia nie ulęgają przedawnieniu. Drugi przypadek odnosi się do kredytów hipotecznych- przedawnieniu mogą ulec odsetki, ale nie część kapitałowa kredytu. 

Poza wcześniej wspomnianych długów, które się nie przedawniają można zaliczyć roszczenia:

• właścicieli rzeczy o zniesienie współwłasności,

• windykacyja bazujące na prawach własności nieruchomości,

• o zaprzestanie naruszeń wynikające z praw własności nieruchomości

• o naprawienie szkody jądrowej na osobie w oparciu o przepisy zawarte w Prawie atomowym.

Przerwanie biegu przedawnienia długu

Zgodnie z zapisami Kodeksu Cywilnego (art. 123 KC) właściciel długu (wierzyciel) może podjęć działania mające na celu tak zwane przerwanie biegu przedawnienia. Oznacza to nic innego jak podjęcie działań (czynności) „przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia”. Jak również do przerwania takiego biegu dochodzi w sytuacji, kiedy sam dłużnik uzna roszczenia wysuwane względem niego.

Do czynności mogących przerwać bieg zalicza się:

• zawarcie ugody,

• złożenie przez wierzyciela do sądu pozwu,

• złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności na wcześniej uzyskany tytuł wykonawczy,

• złożenie do komornika wniosku o wszczęcie egzekucji.

Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo (art. 124 KC). W przypadku jednak przerwania okresu przedawnienia przez podjęcie jakiejkolwiek czynności wspomnianej wcześniej przedawnienie nie biegnie na nowo, aż do momentu, w którym to postępowanie nie zostanie zakończone.

Co w przypadku przedawnienia długu?

Jeśli dojdzie do przedawnienia długu to nie można już go dochodzić czy to przed sądem czy komornikiem. Jednak pozostaje możliwość zgłoszenia takie dłużnika do rejestru dłużników prowadzonego przez biura informacji gospodarczej. To na pewno w pewnym stopniu utrudni funkcjonowanie dłużnikowi. To, o czym warto pamiętać, że informacje przedawnionych długach można zgłaszać do BIG-u w przypadku, kiedy Ne minęło więcej niż 6 lat od terminu wymagalności długu.

Czy pomoc prawnika jest potrzebna?

Jak w większości przypadków wszystko zależy od sytuacji.  Nie mniej jednak z posiadanego doświadczenia i wiedzy, co do przepisów prawa polskiego dobrze jest skorzystać z pomocy prawnika. Jak nie do poprowadzenia całej sprawy – procedury odzyskania długu, to, chociaż w zakresie skonsultowania się w zakresie realności odzyskania należności czy sprawdzenia tego, iż posiada się prawo do odzyskania długu.