W obecnych czasach mnogości przepisów prawnych jak i niepewności na rynkach światowych, coraz częstszą usługą zamawianą przez przedsiębiorców jak i inwestorów jest właśnie audyt prawny. Przeprowadzenie go daje nam obraz tego czy w dane przedsięwzięcie bądź dany pomysł wart jest zainwestowania naszego czasu i pieniędzy.

Co to jest audyt prawny?

Patrząc od strony praktycznej ma on kilka znaczeń i zastosowań. Ogólnie audyt prawny, zwany również due dilligence (co z języka angielskiego oznacza należyta staranność) lub legal due dilligence to nic innego jak proces mający na celu sprawdzenie stanu prawnego podmiotu,  w odniesieniu do którego planowana jest inwestycja. Może on dotyczyć całego podmiotu, jaki i tylko jego części np. aktywów.

Prawnik potwierdza, że audyt prawny można też przedstawić jako instrument pozwalający na poprawienie bezpieczeństwa danego podmiotu (firmy) poprzez ustalenie stanu prawnego w jakim obecnie się znajduje, a następnie wyeliminowanie ryzyk prawnych pojawiających się w związku z działalnością danego podmiotu na rynku.

Taki audyt można też postrzegać jako instrument, który dostarcza informacji odnośnie stanu prawnego podmiotu, w tym zgodności procedur i dokumentów z w danej chwili obowiązującymi regulacjami prawnymi tzw. compliance. Daje to możliwość, aby poprawić sposób prowadzenia podmiotu (firmy), jej finanse (głównie poprawę rentowności),jej bezpieczeństwo oraz możliwości rozwoju.

Kiedy skorzystać z audytu prawnego?

Tak jak wcześniej było wspomniane audyt prawny jest najwcześniej wykorzystywany w przypadku wejścia inwestora do przedsiębiorstwa, planowaną sprzedażą przedsiębiorstwa lub poprawą jego funkcjonowania. W przypadku właśnie wejścia inwestora czy też sprzedaży wykonanie audytu pozwala inwestorowi bądź kupującemu podmiot na zapoznanie się z rzeczywistym stanem prawnym podmiotu. Dzięki czemu, kwestie pozostające niejasne, wątpliwe czy wręcz ryzykowne można objąć oświadczeniami czy też odpowiednimi zapisami umowy inwestycyjnej czy sprzedaży. Pozwala to na uniknięcie kupienia przysłowiowego kota w worku.

Drugi przypadek, w którym warto skorzystać z audytu prawnego to chęć uporządkowania sytuacji w podmiocie (firmie). Można powiedzieć, że jest to swojego rodzaju reorganizacja struktur firmy, co zapewnia poprawę funkcjonowania, a co za tym idzie pozwala na lepsze zarządzanie podmiotem i podejmowanie decyzji związanych z jego rozwojem.

Podsumowując zakres przeprowadzanego audytu prawnego uzależniony jest od indywidualnych potrzeb Klienta, jego planów i celu, który chce osiągnąć.

Co podlega audytowi prawnemu?

Przy przeprowadzaniu audytu, firma go wykonująca zgodnie z przyjętym zleceniem może badać cały podmiot, ale może być to też tylko jego część. Ogólnie rzecz biorąc pod audyt pod kątem zarówno prawnym jak i podatkowym podlegają:

• Działalność firmy i dotyczące jej regulacje prawne (inaczej mówiąc ustawodawstwo);
• Wspólnicy, udziałowcy czy też akcjonariusze firmy;
• Aktywa;
• Środki eksploatacji;
• Umowy firmy – zawierane z wszystkimi kontrahentami czy dostawcami usług, gdzie firma jest i sprzedawcą, ale i kupującym (nabywcą);
• Udzielone oświadczenia, gwarancje czy poręczenia;
• Stan zadłużenia, w tym zobowiązania;
• Zobowiązania poza bilansowe i należności na rzecz podmiotu;
• Toczące się spory sądowe i pozasądowe, w tym wszelkie zawarte ugody.

Ile trwa audyt prawny i co daje?

To ile będzie trwał audyt prawny jest ściśle powiązane z wielkością podmiotu, który podlega badaniu jak również samym zakresem tj. obszernością audytu. Chodzi tu o to, co dany audyt ma zbadać. Zasada jest zatem bardzo prosta, im większy zakres ma obejmować audyt, tym dłużej będzie on trwał.

Tym, co pozwoli na skrócenie czasu jego trwania to wcześniejsze przygotowanie wszystkich potrzebnych informacji i materiałów, jak również np. wirtualnych dostępów do danych dla osoby czy osób przeprowadzających taki audyt.

Na pytanie, co zyskujemy dzięki zleceniu przeprowadzeniu audytu nie ma jednej odpowiedzi czy też korzyści. Zazwyczaj jest ich kilka tj.:

• Otrzymujemy wnikliwą i praktyczną ocenę funkcjonowania podmiotu, co pozwala na zidentyfikowanie ryzyk w jakich może się znaleźć, a co za tym idzie zabezpieczeniem się przed różnymi zdarzeniami;
• Otrzymujemy szacunki dotyczące ewentualnych powodzeń jak i zagrożeń wynikających z planowanych transakcji czy działań podmiotu;
• Otrzymujemy szansę na zabezpieczenie majątku własnego jak i firmy przed ewentualnymi skutkami podjętych działań, które są narażone na różne ryzyka.

Podsumowując, efektem przeprowadzenia rzetelnego audytu prawnego jest otrzymanie informacji, zazwyczaj w formie raportu zawierającego opis stanu faktycznego, w jakim znajduje się podmiot, ocenę zgodności z obowiązującym prawem, a skończywszy na przygotowanych zaleceniach. Taki pakiet informacji pozwala Klientowi na dokonanie przemyśleń, co do dalszych działań i podjęcia ewentualnych decyzji.