Większość osób spotkała się w swoim życiu z pojęciem dziedziczenia, czy to poprzez usłyszenie historii od kogoś z rodziny lub znajomego czy też była to sytuacja, która dotyczyła go osobiście. W naszym innym artykule “Jak dziedziczysię spadek” poruszone zostały ogólne kwestie związane z tym czym jest dziedziczenie, jak się ono dzieli i z czym wiąże. Natomiast w tym artykule przybliżymy bardziej temat dziedziczenia na podstawie testamentu, czyli w skrócie dziedziczenia testamentowego.

Czym jest dziedziczenie testamentowe?

Określenie dziedziczenie testamentowe pochodzi z prawa spadkowego i to nic innego jak spisana wola spadkodawcy, czyli osoby pozostawiającej po sobie spadek. Inaczej można powiedzieć, że jest to forma pisemna woli spadkodawcy (testatora), w której rozporządza on swoim majątkiem na wypadek własnej śmierci wskazując kto I co po nim otrzyma. Poza tym to, o czym warto pamiętać, że w przypadku dziedziczenia testamentowego jako spadkobiorcy mogą zostać wskazane nawet osoby spoza rodziny spadkodawcy.

Kolejną ważną kwestią jest to, że dziedziczenie testamentowe ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym, co oznacza, że w hierarchii ważności testament stoi wyżej niż dziedziczenie ustawowe zawarte w przepisach Kodeksu Cywilnego.

Co to jest testament i co można w nim umieścić?

Testament jest to dokument zawierający informacje o tym, w jaki sposób jego autor (testator) rozporządza swoim majątkiem na wypadek śmierci. W treści testamentu testator może, a w niektórych przypadkach wręcz powinien wskazać:

– kogo powołuje do nabycie po nim spadku,

– czy dochodzi do wydziedziczenia spadkobiercy ustawowego,

– ewentualną osobę, którą powołuje na wykonawcę jego woli, czyli właśnie testamentu,

– czy ustanawia zapis zwykły lub windykacyjny bądź polecenie testamentowe.

Warto też dodać, że testament, aż do momentu śmierci testatora może zostać zmieniony lub odwołany w części lub w całości. Może to nastąpić poprzez właśnie odwołanie testamentu lub sporządzenie nowego.

Jakie są rodzaje testamentów?

Testamenty można podzielić na dwie główne grupy tj.: testamenty zwykłe i szczególne. W ramach testamentów zwykłych wyróżniamy:

– testament notarialny- jest to testament sporządzony w formie aktu notarialnego i podpisany przez notariusza,

– testament własnoręczny- jest to testament spisany w całości ręcznie przez samego spadkodawcę. Musi on zawierać podpis spadkodawcy, który jest czytelny oraz zawiera jego pełne imię i nazwisko. Nie może to być parafka, inicjały czy podpis skrócony czy też nieczytelny. Poza tym powinienzawierać on datę sporządzenia, co w kolejnych działaniach będzie potrzebne do ustalenia czy testator miał zdolność testowania.

– testament allograficzny -jest to testament, który polega na złożeniu przez testatora oświadczenia woli wobec pracownika administracjirządowej lub samorządowej np. wójta, burmistrza, prezydenta miasta, marszałka województwa, starosty, kierownika urzędu stany cywilnego czy sekretarza gminy lub powiatu w obecności dwóch świadków. Na koniec takie oświadczenie jest podpisywane przez spadkodawcę, świadków i osobę, wobec której zostało złożone. Również musi zawierać czytelne podpisy i datę.

Zaś w przypadku testamentu szczególnego będzie to testament ustny. Jak sama nazwa wskazuje jest to testament sporządzany w szczególnych okolicznościach. Może go sporządzić spadkodawca, w przypadku, kiedy będzie uzasadniona obawa, iż dojdzie do rychłej śmierci testatora lub na skutek takich okoliczności, które w znaczący sposób utrudniają bądź nie pozwalają na skorzystanie z zwykłej formy testamentu np. w czasie wypadku samochodowego osoba zostaje zakleszczona w pojeździe i są duże szanse, że nie przeżyje uwolnienia, zatem przed próbą oswobodzenia go składa ustne oświadczenie woli.

Taki ustny testament musi być podany (ogłoszony) przy jednoczesnej obecności trzech świadków.

Jak przyjąć lub odrzucić spadek?

W przypadku dziedziczenia testamentowego spadkobiercy uwzględnieni w testamencie nabywają majątek spadkodawcy z chwilą otwarcia spadku, oznacza to moment śmierci testatora. Zatem oznacza to, że spadkobiercy powołani w testamencie nabywają spadek automatycznie.

Jednak, aby to zrobić spadkobiercy muszą potwierdzić swoje prawo do dziedziczenia poprzez uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza bądź poprzez przeprowadzenie sprawy sądowej o stwierdzenie nabycia spadku. Zarówno w jednym trybie jak i drugim przypadku podstawą działania jest ujawnienie faktu istnienia testamentu oraz jego treści.

Jeśli zaś chodzi o możliwości odrzucenia spadku to jest to możliwe. Należy jednak pamiętać, że po jego odrzuceniu, jeśli jednak na powrót spadkobierca będzie chciał go nabyć to będzie musiał wykazać, że w chwili jego odrzucenia uczyniło to pod wpływem groźby czy błędu.

Dodatkowo, jeśli spadkobierca testamentowy faktycznie odrzuci spadek lub z innych przyczyn nie może go przyjąć, a spadkodawca w testamencie wskazał innych spadkobierców to na jego miejsce wchodzą dalsi spadkobiercy. W takim przypadku dziedziczą oni tylko w częściach, które odpowiadają ich udziałom.

W przypadku, kiedy wskazani w testamencie spadkobiercy nie będą dziedziczyć i nie ma dalszych spadkobierców testamentowych to wtedy prawo do dziedziczenia nabywają spadkobiercy ustawowi. Jeśli zaś okaże się, że takich spadkobierców nie ma to wtedy do nabycia spadku zostaje powołana gmina z ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.

W związku z tym, że na pozór dziedziczenie testamentowe nie jest skomplikowane wiele osób jest w stanie poradzić sobie bez pomoc prawnika. Natomiast jeśli dochodzą jakieś wątpliwości, spory czy nie jasności to warto umówić się na spotkanie z prawnikiem, który pomoże i wesprze w kolejnych krokach związanych z nabyciem spadku zapisanego w testamencie.